Ağız-Diş Bakımında Doğru Yöntemler

 I.   DİŞ FIRÇALAMA

Ne Tür Bir Fırça Kullanılmalı

Yumuşak ya da orta sert bir fırça tercih edilmelidir. Lekeleri çıkarmak için çok sert fırça kullanmanın diş yüzeylerinde aşınmaya neden olabileceği bilinmelidir. Mümkün olduğunca küçük başlı bir fırça tercih edilmesi fırçanın ağız içinde arka bölgelerde dahi rahatça hareket etmesini sağlar. Elle yapılan doğru bir fırçalama otomatik fırçalara göre daha iyi sonuç verir.

Fırçalama Süresi Ne Kadar Olmalı

Türkiye de yapılan bir araştırmada diş fırçalamamızın ortalama 30 saniye bile sürmediği belirtilmiştir. Oysaki ideal süre 2 dakikadır. Zaman tuttuğunuzda aslında bu 2 dakikanın ne kadar uzun olduğunu göreceksiniz ve fırçalama alışkanlığı doğru olarak edinildiğinde bu süreyi rutin olarak kullanmaya başlayacaksınız.

Kaç Kez Fırçalanmalı

Dişler günde en az 2 kez fırçalanmalıdır. Bunlardan biri mutlaka gece yatmadan önce olmalıdır. Tükürük akışımızın azalması nedeniyle uyku periyodu ağızda en fazla bakterinin ürediği ve en fazla çürüğün oluştuğu dönemdir. Diğer fırçalama seansı sabah kahvaltısından sonra olmalıdır. Öğle yemeği ve akşam yemeğinden sonra da diş fırçalanması yararlıdır fakat yoğun şehir hayatı bunu pratikte çok mümkün kılmamaktadır:

Diş Fırçalama Yöntemi

Öncelikle diş fırçalama deyince sadece dişleri düşünmeyin, fırçalamanız mutlaka diş etlerini de kapsayacak şekilde olmalıdır ve alt – üst çeneler ayrı ayrı fırçalanmalıdır. Çok fazla baskı yapılmamalıdır. Fırçalama yöntemi olarak uzmanlar hastalarına kombine yöntemi önermektedir. Bu yöntemde şu adımlar uygulanmalıdır:

                                        
1.  Üst çenede yukarıdan aşağıya doğru- alt çenede aşağıdan yukarı doğru fırçalayın:
(Mümkün olduğunca ayna karşısında olarak, ağız bir miktar açılarak ve fırçamızla ağzımızı suyla ıslatmadan, mercimek tanesi kadar bir macunu fırça üzerine sürdükten sonar)

İlk aşamada diş fırçasını 45 derece eğimle diş etiniz üzerine yerleştirin ve dişlere doğru çekin. Sonra fırçayı ters yönde hareket ettirmeden yine kaldırıp diş etinde aynı bölgeye koyarak diş etinden dişe doğru fırçalayın. Yani basitçe bir süpürme hareketi yapmış olacaksınız. Nasıl ki yeri süpürürken süpürgeyi sadece bir yöne çekip sonra kaldırıp tekrar aynı yöne çekiyorsanız fırçalamayı da aynı şekilde düşünün. Bu sayede hep dişetinden dişe(kırmızıdan beyaza) fırçalama yaparak dişetinde ve dişte biriken plakları ağıza doğru süpürmüş olacaksınız. Aynı zamanda bu fırçalama şekli sayesinde dişetlerinin çekilmesinin önüne geçmiş olacaksınız. Çünkü dişetlerinizi dişe doğru çeken bir hareket yapmış oluyorsunuz. Eğer ters fırçalarsanız yani dişten dişetine doğru fırçalarsanız dişin üzerinde biriken plakları dişetinin dişle birleştiği yere itmiş olursunuz. Bu nedenle hem diş taşı oluşumu hem de dişeti çekilmesine sebebiyet verebilirsiniz. Fırçalamanın bu ilk aşaması çok önemlidir ve hem dişlerin dış yüzeyine(dudağa bakan yüzeyine) hem de iç yüzeyine(dile-damağa bakan yüzeyine) uygulanmalıdır.

2.  İkinci asama olarak dişlerin çiğneyici yani ısırdığımız yüzeylerini ileri geri fırçalamanız gerekmektedir.

3.  Üçüncü aşamada mümkün olduğunca oval-yuvarlak hareketlerle dişlerle beraber dişetlerinize de masaj yapacak şekilde fırçalamalısınız.

4.  Son aşamada dilinizin yüzeyini arkadan öne doğru fırçalamalı hatta yanak içi ve damak gibi yumuşak dokuları da fırçalayarak ağzını suyla çalkalamalı ve fırçalamayı sonlandırmalısınız.

Fırça Bakımı Ve Değiştirilmesi

Fırçalama bittikten sonra fırça soğuk su altında iyice yıkanmalı sonrasında dik olarak kurumaya bırakılmalıdır. Sonraki fırçalama işlemi de bu kuru fırça üzerine macun sürüldükten sonra suyla ıslatılmadan yani kuru olarak yapılmalıdır. Fırçanızın başka kişilerin fırçalarıyla temas etmemesine önem gösterin, bu yolla çeşitli hastalıkların bulaşabileceğini unutmayın, hatta kendi fırçanızı bile ağır bir grip sonrası değiştirin. Diş fırçalarının ömrü ortalama olarak 3 aydır. Bu sure sonunda değiştirilmelidir.

Diş Macunu Seçimi

Piyasada genel olarak bilinen bütün markaların diş macunlarının içerikleri benzerdir. Önemli olan markadan çok doğru sıklıkta ve biçimde fırçalamaktır. Bazı özel hassasiyet durumlarında hekiminiz size marka ya da hangi tür diş macunu kullanmanız gerektiğini söyleyecektir. Bu tarz durumlar çok azdır. Tadını, kokusunu beğendiğiniz piyasada bilinen markaların hepsini güvenle kullanabilirsiniz.

Arayüz Fırçası

İki diş arasındaki boşlukların temizlenmesi için özel üretilmiş fırçalardır. İnce bir telin etrafına sarılmış ince kıllardan oluşmuştur. Özellikle biraz daha büyük diş aralıklarının ya da protezlerin etrafının temizlenmesinde etkili bir yöntemdir.

II. AĞIZ VE DİŞ BAKIMINDA DİŞ İPİ KULLANIMI

Dişlerinizi ne kadar doğru ve düzenli fırçalarsanız fırçalayın iki komşu diş arasındaki bölgeyi tam olarak temizlemeniz mümkün değildir. Bu bölgeleri temizlemenin en pratik yollarından biri diş ipi kullanılmasıdır. Oldukça hızlı ilerleyen, ağrı yapana kadar çoğu zaman fark etmediğiniz çürüklerin büyük bölümü ara yüz çürüğü adı verilen çürüklerdir. Bu çürüklerin önlenmesinde diş ipi kullanımı en az diş fırçalamak kadar önemlidir.

Ne Tür Diş İpi Kullanılmalıdır

Diş ipleri genelde mumlu, mumsuz ve PTFE olarak satılmaktadır. Mumlu olanlar diş araları sıkışık olan ve ipi geçirmekte zorlanan kişiler için uygundur. PTFE adı verilen türü daha sıkışık diş aralarında bile rahatlıkla kullanılabilmektedir.

Diş İpi Kaç Kez Kullanılmalı

Mümkün olduğunca her fırçalama öncesinde kullanmanız yararlı olacaktır. Eğer buna üşeniyorsanız en azından günde 1 kez yatmadan önce kullanmalısınız.

Diş İpi Nasıl Kullanılır

Yaklaşık 30-35cm lik ipi koparıp her iki elinizin orta parmaklarınıza sarın. Ortada 5-6 cm lik sarılmamış kısım bırakın. Bu kısmı, ellerinizin başparmağı ya da işaret parmağı ile destekleyerek gergin şekilde tutun. Bir anda çok baskı uygulamak yerine hafif ileri geri hareketlerle diş aralarına yerleştirin. Diş arasına geçtikten sonra yukarı aşağı hareket ettirerek diş yüzeylerini sıyırın. Diş ipi araya girdikten sonra her iki dişin yüzeyinde de sırayla gezmelidir. İpin bir miktar dişetinin içine girmesi yararlıdır fakat dişetini yaralayacak –kanatacak kadar zorlanmaması gerekir. Bu işlemi her diş arasında tekrarlarken diş ipinin kullanılmamış bölgelerini kullanmanız daha hijyenik olacaktır. Eğer diş ipini parmaklarınıza dolayıp kullanmak zor geliyorsa sapan şeklinde bir plastiğin ucuna gerdirilmiş özel diş ipleri size kullanım kolaylığı sağlayacaktır. Protez altlarını temizlemek ya da ortodontik tellerden dolayı diş ipi kullanamayanlar için özel geliştirilmiş diş ipleri de mevcuttur. Bu diş iplerinin en ucundaki kısım misina gibi sert bir maddeden yapılmış geri kalan kısmı normal diş ipidir. Bu misina gibi sert kısım protezin altından ya da ortodontik tellerin arasından itilerek iç taraftan çekilir. Kullanımı oldukça zahmetlidir. Bunun yerine sonraki bolümde anlatılacak ağız duşu (oxyjet) kullanımı çok daha pratiktir.

III. AĞIZ DUŞU CİHAZI KULLANIMI

Diş ipi kullanmak genel olarak birçok insana zahmetli gelmekte ve düzenli yapmaktan üşenmektedirler. Özellikle köprü altları, imlan çevresi, ortodontik tel takılan dişlerin etrafını temizlemek için ise özel diş ipleri gerekmektedir ki bunların uygulaması ekstra zahmetlidir. Bunların yerine tıpkı arabaları basınçlı su ile yıkayan bir cihaz gibi dişleri basınçlı su ile yıkayan bir cihaz geliştirilmiştir. Bu cihazlara genel olarak ağız duşu denmektedir.
Markalar arasında çok önemli farklılıklar olmamakla birlikte dayanıklılık açısından Oral-B nin ürünü olan oxyjet önerilebilir. Suyun basıncı ve püskürtme biçimi seçilebilmektedir.

Cihaz Nasıl Kullanılmalı

Suyun basıncını çok yüksek seçerseniz dişetlerini tahriş edip kanatabilirsiniz ve etrafa çok su saçılmasına neden olabilirsiniz. İlk alışma döneminde başınızı hafifçe lavaboya doğru eğerek 1 ve 2 kademelerinde, sonraki dönemlerde ise 3 ve 4 kademelerinde kullanabilirsiniz. Diş aralarını özellikle diş ipi gibi temizlemek için suyu ince şekilde fışkırtma özelliğini kullanabilirsiniz. Dişleri ve dişetleriyle birleştiği bölgeleri temizlemek için ise püskürtme özelliğini kullanmanız daha uygun olur.
Su haznesine sadece içme suyu koyarak kullanabileceğiniz gibi bu suyun içine bir kapak çeşitli markalarda bulunan ağız çalkalama suyu koyabilirsiniz.  Cihazın içinden 4 farklı renkte başlık çıkmakta ve 4 farklı kişinin aynı cihazı kullanmasına olanak vermektedir. İmplant yapılan ve köprüsü bulunan hastalara özellikle tavsiye edilen bir cihazdır. Doğal dişleri arasında ip kullanmaya üşenen kişilere de tavsiye edilmektedir. Diş fırçaladıktan sonra bu cihazı kullandığınızda diş aralarından fırçalamayla çıkaramadığınız birçok yiyecek artığının çıktığını göreceksiniz.

IV. AĞIZ ÇALKALAMA SUYU KULLANIMI

Ağız çalkalama suyu (solüsyonu)  günlük kullanım için uygun olan ağız suyu olarak da adlandırılan solüsyonlardır. En yaygın olarak kullanılanı listerine adlı solüsyondur. Bunun dışında hemen bütün diş macunu üreten firmanın kendi adıyla çıkarttığı solüsyonlar vardır ve hepsi günlük kullanım için uygundurlar. Bu solüsyonlar eczanelerde satılan diğer gargaralardan farklı olarak sürekli kullanım için uygundurlar. Diğer gargaraları 2 haftadan fazla kullanmak çeşitli yan etkilere yol açabilmektedir.

Ağız Çalkalama Suyu Nasıl Kullanılmalı

Ağız çalkalama suyu üretici firmanın tavsiye ettiği şekilde kullanılmalıdır. Genel olarak yatmadan önce bütün ağız diş bakımınızı tamamladıktan sonra ağız içerisine bu solüsyon, sulandırılmadan alınarak 30 saniye kadar dişlerin arasından geçecek şekilde yutmadan gargara yapılır. Daha sonra mümkünse hiç suyla bile çalkalamadan yatıp uyumanız, etkinliğini arttıracaktır.

V. DİŞ TAŞI TEMİZLİĞİ

Yukarıda sözü edilen bütün yöntemler dişlerin çürümesini önlediği gibi diş taşı (tartar) oluşumuna da engel olmaktadır. En azından oluşumunu geciktirmektedir. Bütün bunların düzenli olarak yapılmasına karşın birçok insanın tükürük yapısından kaynaklanarak diş taşları oluşmaktadır.
Halk arasında, oluşan diş taşlarının temizletilmesinin zararlı olduğuna dair bir söylenti oluşmuştur. Oysa ki bu diş taşları dişeti içerisinde yabancı bir cisim görevi yapıp dişetleri bu yabancı cisimden uzaklaşmaya çalışmakta ve dişeti çekilmesi başlamaktadır. Doğru yöntemlerle diş taşlarını temizlemenin hiçbir zararı olmadığı gibi ileride dişlerinizin sallanarak kaybına kadar giden sonuçlara engel olmaktadır.

Diş Taşları Ne Sıklıkta Temizletilmeli

Öncelikle şu bilinmelidir ki diş taşı oluşmayan insanların ömür boyunca temizletmeye ihtiyacı yoktur. Gereksiz yapılan her müdahale zararlıdır. Eğer diş taşı oluşuyorsa, oluşum sıklığına bağlı olarak 6 ay ile 2 yıl arasında temizlik yapılması gerekmektedir.
Sigara, çay, kahve sıklıkla tüketen birçok insan dişler üzerinde bu maddelerin oluşturduğu lekeleri diş taşı sanmakta ve çok sık aralıklarla temizlenmesini istemektedir. Bu alışkanlıklarınız devam ettiği sürece bu lekelerin çok hızlı bir şekilde tekrar oluşacağını unutmayın. Temizletme gerekliliği konusunda hekiminize danışın, onun önerilerine göre hareket edin.

VI. YILLIK DİŞ HEKİMİ KONTROLÜ

Hekiminiz daha kısa bir surede kontrole çağırmadığı sürece mutlaka yılda bir kez 15 dakikalık bir kontrol randevusu alınız. Bu kısa seansta sizin farkında olmadığınız sorunlar varsa tespit edilecektir. Bu sayede sorun büyümeden müdahale şansı olacaktır. Ayrıca bu seans daha önce yapılmış tedavilerinizin kontrolü açısından da faydalı olacaktır.